Na przestrzeni ostatnich kilku lat doszło do wielu zmian umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, których stroną jest Polska, poprzez wprowadzenie niekorzystnych podatkowo regulacji dla polskich marynarzy uzyskujących dochody z pracy najemnej na rzecz zagranicznych armatorów m.in. z Singapurem, z Norwegią, z Malezją (jeszcze nie obowiązuje od 01.01.2015 roku), z USA (nie obowiązuje od 01.01.2015 roku). Umowa pomiędzy Polską, a Islandią uległa również zmianie, ale zmiana ta jest korzystna podatkowo dla polskich marynarzy.

    Dochód uzyskany z tytułu wykonywania pracy najemnej na statku eksploatowanym przez armatora mającego faktyczny zarząd w Islandii, przez polskich marynarzy, został objęty regułami mającymi na celu uniknięcie sytuacji, w której dochód zostanie opodatkowany dwukrotnie. Jak wielokrotnie wskazywano we wcześniejszych publikacjach, w umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania, stosuje się różne metody unikania podwójnego opodatkowania (głównie stosowane metody to: metoda wyłączenia z progresją i metoda proporcjonalnego zaliczenia). W umowie zawartej z Islandią, wraz z dniem 1 stycznia 2014 r. zmieniły się regulacje dotyczące ww. metody. W konsekwencji, rodzaj stosowanej metody unikania podwójnego opodatkowania względem ww. dochodów uzyskanych przez marynarza będącego polskim rezydentem podatkowym będzie uzależniony od momentu ich uzyskania.

Sposób opodatkowania dochodu osiągniętego przed dniem 01 stycznia 2014 r - ulga abolicyjna

    Dotychczas obowiązującą metodą, na mocy umowy z Islandią, było proporcjonalne odliczenie polegające na tym, że wobec osoby mającej miejsce zamieszkania w Polsce osiągającej dochód, który zgodnie z postanowieniami niniejszej umowy może być opodatkowany w Islandii, Polska zezwoli na odliczenie od podatku od dochodu tej osoby kwoty równej podatkowi zapłaconemu w Islandii. Jednakże, takie odliczenie nie mogło przekroczyć tej części podatku obliczonego przed dokonaniem odliczenia, która przypadała na dochód lub zyski uzyskane w Islandii.    
    Takie rozwiązanie skutkowało koniecznością składania deklaracji w Polsce i ujawniania całości swoich dochodów z tytułu pracy najemnej wykonywanej przez polskich marynarzy na statkach zarządzanych przez islandzkich armatorów. W sytuacji, w której opodatkowanie dochodu w Islandii było objęte stawką niższą w stosunku do stawek obowiązujących w Polsce, organ podatkowy ustalał obowiązek dopłaty różnicy między podatkiem do zapłacenia w kraju a podatkiem zapłaconym za granicą.
   
    Polscy marynarze, którzy uzyskali do końca roku 2013 dochody z pracy najemnej na statkach u armatorów islandzkich podlegające w Polsce rozliczeniu z zastosowaniem metody proporcjonalnego odliczenia, mają prawo do odliczenia od podatku dochodowego tzw. ulgi abolicyjnej, czyli kwoty stanowiącej różnicę pomiędzy podatkiem obliczonym z zastosowaniem metody proporcjonalnego odliczenia a podatkiem obliczonym według metody wyłączenia z progresją. Zgodnie z art. 27g ust. 2 ustawy o PIT odliczeniu podlega kwota stanowiąca różnicę między podatkiem obliczonym zgodnie z art. 27 ust. 9 albo 9a ww. ustawy (tj. metody proporcjonalnego odliczenia) a kwotą podatku obliczonego od dochodów ze źródeł, o których mowa w ust. 1, przy zastosowaniu do tych dochodów zasad określonych w art. 27 ust. 8 ww. ustawy (tj. metody wyłączenia z progresją). 

Możliwość skorzystania z ulgi abolicyjnej nie została uzależniona od tego, czy ww. dochody osiągnięte zagranicą zostały opodatkowane w państwie źródła, tj. w państwie, w którym podatnik je uzyskuje. Najważniejsze jest to, czy dochody zagraniczne podlegają opodatkowaniu w Polsce przy zastosowaniu metody odliczenia proporcjonalnego. Metoda ta ma również zastosowanie w przypadku, gdy z danym państwem Polska nie zawarła umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Odliczenia nie stosuje się, jedynie w przypadku gdy określone dochody uzyskane zostały w krajach na terytorium wymienionych w rozporządzeniu Ministra Finansów w sprawie określenia krajów i terytoriów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową dla celów podatku dochodowego od osób fizycznych, tzw. raje podatkowe, a Islandia w tym rozporządzeniu nie jest wymieniona. Reasumując, podatnik w sytuacji, gdy przysługuje mu prawo do ulgi abolicyjnej, jest obowiązany rozliczyć swoje dochody w Polsce na formularzu PIT-36, co z reguły prowadzi do „wyzerowania” podatku należnego w Polsce.

    Przepisy określające taki sposób rozliczeń stosowane były do dnia, w który zaczął obowiązywać protokół dodatkowy, zmieniający umowę pomiędzy Polską, a Islandią, tj. do dnia 01 stycznia 2014 r.


Zmiana metody unikania podwójnego opodatkowania. Opodatkowanie dochodu osiągniętego od 01.01.2014 roku

    W dniu 16 maja 2013 r. podpisano protokół dodatkowy o zmianie umowy z Islandią (wszedł w życie z dniem 1 stycznia 2014 r.), zastępujący dotychczas obowiązującą metodę zaliczenia proporcjonalnego, metodą wyłączenia z progresją. Oznacza to, że dochód opodatkowany w Islandii będzie zwolniony z opodatkowania w Polsce. W konsekwencji, wspomniana metoda skutkuje tym, że na marynarzach osiągających dochód z pracy na statku eksploatowanym przez islandzkiego armatora, od roku podatkowego 2014, nie będzie ciążył obowiązek podatkowy w Polsce oraz nie będzie zachodziła konieczność złożenia deklaracji PIT w Polsce, o ile marynarz nie osiągnie równolegle dochodu w Polsce bądź dochodu podlegającego w Polsce opodatkowaniu.
    Niewątpliwie, nowe uregulowania są bardziej korzystne dla polskich rezydentów podatkowych pracujących na rzecz podmiotów posiadających faktyczny zarząd w Islandii.

Wymiana informacji przez organy podatkowe

    Kolejną zmianą wprowadzoną protokołem dodatkowym jest rozszerzenie klauzuli informacyjnej, co w ostatnich latach jest częstą tendencją i ma miejsce także w przypadku innych umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. Zakres wymiany informacji został rozszerzony o dane istotne dla egzekwowania przepisów wewnętrznego prawa podatkowego państwa. Wymiana informacji dotyczy nie tylko tych danych, które są istotne dla zastosowania umowy pomiędzy Polską a Islandią, ale także dla wykonywania i wdrażania krajowego ustawodawstwa. Przepis z art. 26 opisywanej umowy przewiduje jednocześnie, że jego zastosowanie nie jest ograniczone zakresem przedmiotowym tego aktu prawnego, co oznacza, że wymiana informacji zachodzi również w przypadku, w którym podatnik nie posiada miejsca zamieszkania lub siedziby ani w Polsce ani na terenie Islandii.
    Co istotne, obecnie wymiana informacji nie musi dotyczyć podatków objętych umową o unikaniu opodatkowania, a wszelkich podatków, bez względu na ich rodzaj i nazwę.

Wnioski

W odniesieniu do dochodów osiągniętych w roku podatkowym 2014 znajdzie zastosowanie korzystna z punktu widzenia marynarzy metoda wyłączenia z progresją zastępująca dotychczasową metodę odliczenia proporcjonalnego. Wskutek powyższego, marynarze osiągający dochód z pracy na statku eksploatowanym przez podmiot z faktycznym zarządem w Islandii, nie są obowiązani do rozliczania się z polskim urzędem skarbowym. Jednocześnie, klauzula o wymianie informacji pomiędzy organami podatkowymi obu państw została znacząco rozszerzona, co z kolei powinno być sygnałem dla tych marynarzy, którzy przed rokiem 2014 nie rozliczyli się w Polsce z dochodów uzyskanych z pracy najemnej na rzecz islandzkich armatorów, do rozliczenia tych dochodów w Polsce w oparciu o ulgę abolicyjną, bowiem może dojść do sytuacji, w której polskie organy podatkowe otrzymają informację o tych dochodach od islandzkiej administracji podatkowej (tak jak w przypadku Danii, Norwegii, Szwecji itd.).

Radca Prawny Mateusz Romowicz

Aplikant Radcowski Alicja Stępień

Więcej informacji znajdą Państwo na stronie kancelaria-gdynia.eu , prawo-korporacyjne.pl
Znajdź nas na facebook