Wybory parlamentarne tuż za progiem. Z tej okazji pytaliśmy kandydatów wszystkich komitetów o ich pomysły i wizję polskiego gospodarki morskiej. Odpowiedzieli nam tylko kandydujący z list Platformy Obywatelskiej, Prawa i Sprawiedliwości, Nowoczesnej, Zjednoczonej Lewicy oraz Partii Razem. Sprawdźmy, jak na nasze pytania odpowiedziała dr hab. Czesława Christowa, kandydatka do Senatu ze Zjednoczonej Lewicy.

W jaki sposób zachęciłby Pan polskich armatorów do powrotu pod polską banderę?

Warunkiem powrotu statków polskich pod narodową banderę jest stworzenie i wdrożenie  optymalnego dla pracodawcy i pracobiorcy modelu zatrudnienia marynarzy na statkach pod polską banderą, przy zapewnieniu optymalizacji kosztów operacyjnych armatorów, odpowiednio wysokich wynagrodzeń marynarzy oraz godziwego zabezpieczenia społecznego tej grupy zawodowej i ich rodzin.

Stosowanie pomocy publicznej dla sektora transportu morskiego dopuszczone przez Komisję Europejską jest skutecznym instrumentem przeciwdziałania niekorzystnym zjawiskom przeflagowywania statków spod narodowych bander na bandery krajów trzecich.

Wdrożenie optymalnego modelu zatrudnienia marynarzy przez polskie przedsiębiorstwa transportu morskiego na statkach pod polską banderą jest uwarunkowane stosowaniem pomocy publicznej dla transportu morskiego, adresowanej do przewoźników morskich i obejmującej należności publiczno-prawne dotyczące podatków dochodowych i składek na ubezpieczenie społeczne marynarzy oraz skierowanej do marynarzy i obejmującej należności publiczno-prawne dotyczące podatku dochodowego od osób fizycznych i składek na ubezpieczenie społeczne leżących po stronie pracobiorcy.

Regulacje ustawowe w zakresie zabezpieczenia społecznego marynarzy i ich rodzin powinny się koncentrować na pomocy państwa przeznaczonej na refundację składek na zabezpieczenie społeczne marynarzy pracujących na statkach pod polską banderą, zabezpieczeniu społecznym marynarzy i ich rodzin na statkach pod polską banderą w sytuacji niezdolności do pracy lub zaginięcia na morzu oraz zabezpieczeniu społecznym marynarzy świadczących pracę na statkach obcych bander.

Przywrócenie polskiej bandery na statkach będzie stanowić osłonę dla przewidywanych w krótkim okresie, negatywnych zjawisk wynikających z braku zabezpieczenia społecznego ponad 30 tysięcy rodzin marynarskich, objawiających się roszczeniami z obszaru pomocy społecznej w Polsce.

Powrót statków pod narodową banderę (zgodnie z priorytetem UE) zwiększy udział innowacyjnych produktów polskiej gospodarki na rynku międzynarodowym. Zatrudnienie załóg pływających na nowoczesnych statkach pod polską banderą, ze względu na optymalizację eksploatacji statków, bezpieczeństwo i konkurencyjność wymusi wykorzystanie technologii informatycznych i łączności na najwyższym poziomie światowym. Konieczność przygotowania wysoko wykwalifikowanych kadr jest przesłanką realizacji nowoczesnych programów kształcenia przez uczelnie morskie oraz wzrostu wykorzystania technologii informacyjnych i telekomunikacyjnych w gospodarce narodowej.

W procesie powrotu statków pod narodową banderę istnieją szanse powstawania nowych przedsiębiorstw innowacyjnych o najwyższym poziomie rozwiązań w sferze technologicznej, organizacyjno-prawnej, zarządczej, i etycznej.

W sprzyjającym otoczeniu prawnym i podatkowym nowe przedsiębiorstwa (armatorskie i operatorskie) mogą tworzyć efektywnie działające firmy spin-off z polskimi uczelniami morskimi, wykorzystując ich wysoko wykwalifikowaną kadrę, zaplecze badawcze i wyniki badań naukowych, morskie know-how, potencjał dydaktyczny oraz pozycję na międzynarodowym rynku pracy.

Mając wpływ w Parlamencie RP spowoduję, wspólnie ze wszystkimi stronami dialogu społecznego, stworzenie warunków opłacalności rejestracji nowych statków pod polską banderę i stopniowy powrót statków pod narodową banderę. Wystarczy wiedza i wola polityczna.

Krajowa Inteligentna Specjalizacja - czy gospodarce morskiej należy się miejsce na tej liście?

Należy w krótkim okresie zidentyfikować potrzeby w zakresie innowacji w przedsiębiorstwach gospodarki morskiej, opracować strategię badań i wdrożeń innowacyjnych projektów ze wskazaniem źródeł ich finansowania oraz prowadzić stały monitoring innowacyjności w okresie od 2014 do 2020 r. Konieczne jest unowocześnienie w uczelniach wyższych zaplecza naukowo-badawczego i laboratoryjnego na potrzeby gospodarki morskiej. Planowana budowa i działalność Bałtyckiego Centrum Badawczo – Wdrożeniowego Gospodarki Morskiej w Szczecinie jest przedsięwzięciem adekwatnym do występujących potrzeb w zakresie B+R, którego zadaniem będzie kreowanie i realizowanie projektów z przedsiębiorcami gospodarki morskiej oraz ułatwienie kontaktów między podmiotami proinnowacyjnymi w Regionie Morza Bałtyckiego.

W Krajowym Programie Badań oraz w wykazie Krajowych Inteligentnych Specjalizacji (KIS) gospodarka morska nie jest uwzględniona. Mając na uwadze opinie środowisk naukowych i przedsiębiorstw gospodarki morskiej oraz wskazania Komisji Europejskiej przedstawione w dokumencie „Innowacje w niebieskiej gospodarce wykorzystujące potencjał mórz i oceanów w zakresie wzrostu gospodarczego i tworzenia miejsc pracy”, celowe jest dokonanie aktualizacji Krajowego Programu Badań lub wprowadzenie przez Radę Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, z udziałem przedstawiciela ministerstwa właściwego do spraw gospodarki morskiej, nowych programów badawczych o szeroko pojętej tematyce morskiej. Konieczne jest utworzenie Krajowej Inteligentnej Specjalizacji „Gospodarka Morska”. Programy badawcze powinny stać się instrumentem realizacji zintegrowanej polityki morskiej państwa.

Gospodarka morska jest integralną częścią gospodarki narodowej. Jej rozwój zależy od rozwoju innych działów gospodarki, głównie przemysłu, handlu, usług, transportu, a przede wszystkim od infrastruktury transportu i powiązań transportowych portów z zapleczem gospodarczym państwa, umożliwiających transport ładunków polskiego handlu zagranicznego i tranzytu drogą morską. Podstawą konkurencyjności gospodarki morskiej jest innowacyjność.

Polska gospodarka morska może stać się konkurencyjna i dynamicznie się rozwijać pod warunkiem racjonalnego wykorzystania istniejącego potencjału naukowego, produkcyjnego i usługowego oraz ogromnych funduszy przeznaczonych na badania naukowe i wdrożenia w perspektywie 2014-2020. Innowacyjny przemysł morski i usługi morskie, tj. szeroko rozumiana gospodarka morska, stanie się biegunem wzrostu polskiej gospodarki. Należy rozwinąć zaniedbaną funkcję przemysłową polskich portów morskich. Nowoczesny przemysł przyportowy i usługi portowe zapewnią miejsca pracy i wzrost przemysłów kooperujących, generując ładunki eksportowe i intensyfikując import. Kryzys finansowy wyraźnie wskazał, że do równowagi łatwiej wróciły kraje mające rozwinięty przemysł. Powrót do rozwoju przemysłu morskiego i usług morskich w Polsce wymaga badań naukowych, transferu wiedzy i technologii między uczelniami, podmiotami i instytucjami, a przedsiębiorstwami sektora gospodarki morskiej. Planowany renesans gospodarki morskiej w Polsce, założony w polityce morskiej i transportowej UE i RP oraz unijnych i krajowych dokumentach strategicznych zależy od wdrażania innowacyjnych rozwiązań we wszystkich podsektorach i sferach działalności.

Kondycja finansowa istniejących i nowotworzonych przedsiębiorstw gospodarki morskiej jest słaba. Przedsiębiorstwa nie mają środków na finansowanie badań, wdrażanie innowacji oraz zakup nowych technologii. Planowany przez MNiSW 50% udział przedsiębiorstw w finasowaniu badań, bez rozwiązań systemowych, będzie czynnikiem hamującym innowacyjność w gospodarce morskiej. W celu zwiększenia konkurencyjności i innowacyjności polskiej gospodarki, w tym gospodarki morskiej, należy uruchomić mechanizmy systemowe motywujące przedsiębiorstwa do innowacyjnych rozwiązań, współfinansowania działalności badawczo-rozwojowej oraz korzystania z badań. Dofinansowanie prac badawczych i rozwojowych dla podmiotów z sektora MiSP, w tym funkcjonujących w gospodarce morskiej, powinno być określone kwotowo i nie konkurować o środki z sektora dużych przedsiębiorstw.

Warunkiem podejmowania badań oraz wdrażania innowacji w przedsiębiorstwach gospodarki morskiej jest rozwijanie umiejętności pracowników naukowych w perspektywie długookresowej i lepsze dostosowanie ich wiedzy, umiejętności i kompetencji do specyficznych wymagań przedmiotu badań i wdrożeń. Konieczne jest stworzenie systemu motywacji zachęcającego do wychodzenia pracowników naukowych poza środowisko akademickie począwszy od wczesnego etapu ich kariery naukowej. Przedsiębiorcy sektora gospodarki morskiej powinni być bardziej aktywni w składaniu wniosków o dofinansowanie projektów warunkujących rozwój i konkurencyjność przedsiębiorstw.

Jakie pierwsze działania/kroki powinien podjąć nowy rząd w kierunku rozwoju polskiej gospodarki morskiej?

• Stworzyć Ministerstwo Transportu i Gospodarki Morskiej.
• Nie dopuścić do przekazania administracji dróg wodnych śródlądowych w kompetencję Ministerstwa Środowiska. Za drogi wodne powinien odpowiadać minister właściwy do spraw transportu.
• Dokonać aktualizacji Zintegrowanej Polityki Morskiej RP, przygotować Program Wdrożenia i konsekwentnie go realizować.
• Przygotować program i harmonogram działań w celu przywrócenia Odrze parametrów III klasy drogi wodnej z elementami klasy IV.
• Dokonać przekształcenia umów dzierżawy zawartych przez ZMPSiŚ S.A. z przedsiębiorstwami portowymi (Portem Handlowym w Świnoujściu Sp. z o.o., Bulk Cargo Port Szczecin Sp. z o.o. oraz DB Port Szczecin Sp. z o. o.) na czas nieokreślony w długoterminowe umowy dzierżawy na czas określony trzydziestu lat, (forma aneksu).
• Tworzyć prawne i finansowe warunki rozwoju funkcji przemysłowej i logistycznej portów oraz reindustrializacji Pomorza Zachodniego.
• Realizować umowę podpisaną przez rząd RP i RFN o wspólnej poprawie sytuacji na Odrze Granicznej.
• Tworzyć warunki prawne i ekonomiczne powrotu statków pod polską banderę.
• Działać na rzecz ochrony terenów inwestycyjnych i polskiej ziemi, która powinna dzierżawiona, a nie sprzedawana zagranicznym inwestorom, dbać o to aby w planach przestrzennego zagospodarowania tereny portowe były chronione i wykorzystywane do realizacji funkcji portowych, wymagających dostępu do wody.
• Wspierać dążenia Zarządu Morskiego Portu w Policach do przekształcenia portu morskiego w Policach w ponadregionalne, multimodalne centrum logistyczne. Warunkiem rozwoju są inwestycje infrastrukturalne w granicach portu i infrastruktura dostępu do portu, w tym zachodnia obwodnica Szczecina, równie potrzebna Szczecinowi jaki i Policom.
• Nie dyskryminować Pomorza Zachodniego w realizacji polityki transportowej i morskiej państwa.
• Stworzyć Polską Grupę Promową uwzględniając interes społeczny i konkurencyjność polskiej gospodarki morskiej.
• Działać w kierunku zmiany świadomości morskiej administracji rządowej i samorządowej oraz przyjmowania priorytetów i rozwiązań korzystnych dla Pomorza Zachodniego i Polski.
• Utworzyć Krajową Inteligentną Specjalizację „Gospodarka Morska”.
• Tworzyć prawne i inwestycyjne warunki rozwoju portów morskich V generacji, jako nowoczesnych centrów logistyczno  – dystrybucyjnych.
• Wykorzystując instrumenty prawne I finansowe, tworzyć zintegrowany systemu transportowy Polski, tak aby infrastruktura każdej gałęzi transportu była budowana równolegle z innymi, a cały system transportowy był rozwijany harmonijnie.
• Dokończyć budowę S3 na całej długości.
• Budować i modernizować infrastrukturę kolejową.
• Dbać o to aby procedury przetargowe na budowę inwestycji infrastrukturalnych były prowadzone poprawnie, uczciwie, w optymalnych terminach
• Wykorzystywać w pełni efektywnie fundusze unijne na rozwój infrastruktury.
• Wspierać badania naukowe na rzecz gospodarki morskiej
• Dokonać poprawy komunikacji między sektorem gospodarki morskiej a władzami legislacyjnymi w celu zmniejszenia czasu reakcji na potrzeby przedsiębiorców sektora. Przepisy powinny być proste, przejrzyste i jednoznaczne.

---

dr hab. Czesława Christowa, prof. Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie jest kierownikiem Zakładu Badań Systemów Transportu i Logistyki. Stopień doktora nauk otrzymała na Politechnice Szczecińskiej, a doktora habilitowanego nauk ekonomicznych – ekonomika transportu w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie. 34 lata pracowała w Akademii Morskiej w Szczecinie na stanowisku profesora i kierownika Zakładu Organizacji i Zarządzania. Jest autorką ponad 170 publikacji naukowych. Kieruje interdyscyplinarnymi zespołami badawczymi. Jest matką chrzestną promu m/f GRYF. Otrzymała Złoty Medal Prezydenta RP (2009). W latach 2001-2005 była senatorem V kadencji Senatu RP.