• <

Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania

22.06.2016 21:09 Źródło: własne

Partnerzy portalu

Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania - GospodarkaMorska.pl

W dniu 07 czerwca 2016 r. Prezydent RP podpisał ustawę o zmianie Ordynacji podatkowej i niektórych innych ustaw. Zasadniczym celem nowelizacji Ordyncji podatkowej było wprowadzenie do polskiego porządku prawnego klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania.  W opinii pomysłodawców globalizacja unikania opodatkowania przy efektywnym wykorzystaniu schematów wymusza podjęcie zdecydowanych działań w celu przeciwdziałania unikaniu opodatkowaniu. W uzasadnieniu do projektu wskazano, iż dotychczasowe doświadczenia Polski oraz innych krajów wskazują, że same umowy o unikaniu opodatkowania nie wystarczają do skutecznego zapobiegania nadzużyciom podatkowym. Standardem w wielu państwach jest generalna klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania albo rozwinięta linia orzecznicznictwa sądowego zwalczająca nadużycia podatkowe. W założeniach uchwalone zmiany w przepisach i wprwadzenie tym samym kaluzuli o unikaniu opodatkowania mają pełnić rolę prewencyjną.

Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania


Zgodnie z art. 119 a Ordynacji podatkowej czynność dokonana przede wszystkim w celu osiągnięcia korzyści podatkowej, sprzecznej w danych okolicznościach z przedmiotem i celem przepisu ustawy podatkowej, nie skutkuje osiągnięciem korzyści podatkowej, jeżeli sposób działania był sztuczny (unikanie opodatkowania).  Pomimo wprowadzenia klauzuli obywatele dalszym ciągu mogą swobodnie I optymalnie kształtować swoje stosunki prawne. Swoboda kształtowania stosunków nie może jednak prowadzić do unikania obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego. Unikaniem opodatkowania jest podejmowanie takich czynności, które choć formalnie zgodne są zobowiązującym prawem, to jednak cechuje je sztuczność i nieprzystawanie do ekonomicznych realiów, w których działał podatnik. Nadto czynność taka winna być dokonana w celu osiągnięcia korzyści podatkowej. Przy ocenie, czy sposób działania był sztuczny, należy wziąć pod uwagę w szczególności występowanie:

1)    nieuzasadnionego dzielenia operacji lub
2)    angażowania podmiotów pośredniczących mimo braku uzasadnienia ekonomicznego lub gospodarczego, lub
3)     elementów prowadzących do uzyskania stanu identycznego lub zbliżonego do stanu istniejącego przed dokonaniem czynności, lub
4)     elementów wzajemnie się znoszących lub kompensujących, lub
5)     ryzyka ekonomicznego lub gospodarczego przewyższającego spodziewane korzyści inne niż podatkowe w takim stopniu, że należy uznać, że działający rozsądnie podmiot nie wybrałby tego sposobu działania.

Ustawa precyzuje również w jaki sposób należy rozumieć korzyść podatkową – przykładowo może być nią niepowstanie obowiązku podatkowego. Określa także jej próg kwotowy (100 000 zł), którego przekroczenie spowoduje możliwość użycia przez organ podatkowy klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania. Stosownie do treści art. 119 e Ordynacji podatkowej Korzyścią podatkową w rozumieniu przepisów niniejszego działu jest:

1)     niepowstanie zobowiązania podatkowego, odsunięcie w czasie powstania zobowiązania podatkowego lub obniżenie jego wysokości albo powstanie lub zawyżenie straty podatkowej;
2)     powstanie nadpłaty lub prawa do zwrotu podatku albo podwyższenie kwoty nadpłaty lub zwrotu podatku.

Jak klauzula ma być stosowana w praktyce?

Zastosowanie klauzuli w praktyce ma się sprowadzać do odmiennego ustalenia skutków podatkowych dokonanej czynności, niż wynikałoby to z podjętego przez podatnika działania, albo też do uznania danej czynności za niebyłą w świetle prawa podatkowego. Ustawa przewiduje także możliwość zweryfikowania przez podatnika poprzez tzw. opinię zabezpieczającą wydawaną przez Ministra Finansów, czy podejmowane przez niego działania odpowiadają obowiązującym przepisom prawa podatkowego. Minister właściwy do spraw finansów publicznych będzie uprawniony do wszczęcia postępowania podatkowego lub przejęcia do dalszego prowadzenia toczącego się postępowania podatkowego lub postępowania kontrolnego organu kontroli skarbowej, jeżeli w konkretnej sprawie istnieje możliwość zastosowania klauzuli. W przypadku podatków pozostających we właściwości samorządowych organów podatkowych, wszczęcie lub przejęcie przez ministra postępowania podatkowego będzie wymagało wniosku właściwego organu. Przyznanie samorządowym organom podatkowym uprawnienia do zainicjowania wszczęcia lub przejęcia postępowania jest wyrazem respektowania autonomii finansowej samorządu terytorialnego. Przejęcie toczącego się postępowania następować będzie w drodze niezaskarżalnego postanowienia, które doręczane będzie stronie oraz właściwemu uprzednio w sprawie organowi podatkowemu lub organowi kontroli skarbowej. Przejmując postępowanie kontrolne, minister będzie jednocześnie wszczynał postępowanie podatkowe. Czynności podjęte w postępowaniu przez dotychczasowe organy (podatkowe bądź kontroli skarbowej) pozostaną w mocy. W postanowieniu o wszczęciu postępowania podatkowego lub o przejęciu postępowania zostanie wyznaczony zakres, w jakim minister właściwy do spraw finansów publicznych będzie prowadzić postępowanie (art. 119g Ordynacji podatkowej).

W przypadku stwierdzenia, że w sprawie nie zachodzą przesłanki zastosowania klauzuli, minister właściwy do spraw finansów publicznych umorzy postępowanie i przekaże sprawę właściwemu organowi podatkowemu lub też, jeśli sprawa była przez niego przejęta od organu kontroli skarbowej – przekaże ją temu organowi (art. 119k Ordynacji podatkowej). Umorzenie postępowania przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych – mimo braku stwierdzenia unikania opodatkowania – nie zawsze byłoby zasadne. Przepis przewidujący przekazanie sprawy właściwemu organowi podatkowemu, jest ważny i niezbędny. Jeśli bowiem minister właściwy do spraw finansów publicznych nie stwierdził występowania unikania opodatkowania, to mogą zachodzić inne przesłanki wymagające przeprowadzenia postępowania podatkowego przez właściwy organ.

Rada do Spraw Przeciwdziałania Unikaniu Opodatkowania

Nowelizacja Ordynacji podatkowej zakłada także utworzenie Rady do Spraw Przeciwdziałania Unikaniu Opodatkowania. Rada jest niezależnym organem, którego zadaniem jest opiniowanie zasadności zastosowania klauzuli unikania opodatkowania w indywidualnych sprawach. Radę powołuje minister właściwy do spraw finansów publicznych na czteroletnią kadencję. Rada działa do dnia powołania Rady kolejnej kadencji, nie dłużej jednak niż przez okres 6 miesięcy od dnia upływu kadencji. Funkcjonowanie Rady w założeniu ma przyczynić się do zapewnienia obiektywizmu organu wydającego decyzję  w sprawie zastosowania klauzuli, z uwagi na ekspercki I społeczny nadzór nad jej stosowaniem. Działanie Rady I jej funkcjonowanie w systemie prawnym będzie wzorowane na modelu przyjętym dla Państwowej Komisji Egzaminacyjnej ds. Doradztwa Podatkowego. W skład Rady wchodzą:

1)    osoby wskazane przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych;
2)     osoba wskazana przez Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego spośród sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego w stanie spoczynku;
3)     osoby powołane spośród pracowników szkół wyższych, jednostek organizacyjnych Polskiej Akademii Nauk lub instytutów badawczych w rozumieniu ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o instytutach badawczych (Dz. U. z 2016 r. poz. 371);
4)     osoba wskazana przez Komisję Wspólną Rządu i Samorządu Terytorialnego jako przedstawiciel jednostek samorządu terytorialnego;
5)      osoba będąca doradcą podatkowym, wskazana przez Krajową Radę Doradców Podatkowych;
6)      osoba wskazana przez Ministra Sprawiedliwości;
7)      osoba wskazana przez Radę Dialogu Społecznego.

Członkostwo w Radzie warunkowane będzie legitymowaniem się ściśle określonymi kryteriami w tym, wiedzą, doświadczeniem i autorytetem w zakresie prawa podatkowego, systemu finansowego, rynków finansowych, obrotu gospodarczego lub międzynarodowego prawa gospodarczego dające rękojmię prawidłowej realizacji zadań Rady. Nadto członkowie Rady muszą posiadać obywatelstwo polskie, korzystać z pełni praw publicznych, mieć pełną zdolność do czynności prawnych oraz nie mogą być prawomocnie skazane za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe.

Opinie zabezpieczające


Ciekawym z punktu widzenia podatnika rozwiązaniem jest możliwość ubiegania się o wydanie opinii zabezpieczającej. Stosownie do treści art. 119 z minister do spraw finansów publicznych na wniosek zainteresowanego wydaje w jego indywidualnej sprawie opinie zabezpieczającą przed zastosowaniem wobec podatnika klauzuli przeciwko unikania opodatkowania. Opinię zabezpieczającą na wniosek minister wydaje w sytuacji stwierdzenia, iż planowane lub dokonane przez podatnika czynności przedstawione we wniosku, nie stanowią unikania opodatkowania i nie prowadza do nadużyć. Procedura pozyskiwania opinii zabezpieczających nie będzie ograniczona jedynie do interpretacji obowiązujących przepisów prawa. Opinia będzie uwzględniać także możliwość zastosowania klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania. Dodatkowo opinie zabezpieczające, mają gwarantować podatnikom, że określone działania, realizowane transakcje nie będą ocenione jako unikanie opodatkowania.

Wnioski


Założenia projektu do ustawy znajdujące odzwierciedlenie także poza granicami kraju wydają się słuszne. Jednakże niespójny język ustawy i stosowanie przez ustawodawcę nieostrych pojęć może w praktyce budzić wiele kontrowersji oraz prowadzić do nadużyć ze strony Urzędów w toku prowadzonych kontroli.

Powyższe obawy uzasadniają liczne rozbieżności interpretacyjne w stosowaniu przepisów prawa podatkowego przez organy podatkowe oraz wiele „zadaniowych” i profiskalnych kontroli przeprowadzonych przez Urzędy na przestrzeni ostatnich lat.

 Radca Prawny Mateusz Romowicz

Radca Prawny Alicja Bożek

Więcej informacji znajdą Państwo na stronie kancelaria-gdynia.euwww.prawo-korporacyjne.pl

www.kancelaria-odszkodowania.eu   

Partnerzy portalu

KONFERENCJA_PRAWA_MORSKIEGO_UG_2024
legal_marine_mateusz_romowicz_2023

Dziękujemy za wysłane grafiki.