• <

Część I: Od 30.04.2018 r. Konstytucja Biznesu – zmiany w prawie dla przedsiębiorców

pc

10.04.2018 22:28 Źródło: własne
Strona główna Prawo Morskie, Finanse Morskie, Ekonomia Morska Część I: Od 30.04.2018 r. Konstytucja Biznesu – zmiany w prawie dla przedsiębiorców

Partnerzy portalu

Część I: Od 30.04.2018 r. Konstytucja Biznesu – zmiany w prawie dla przedsiębiorców - GospodarkaMorska.pl

W dniu 26 stycznia 2018 roku uchwalono projekty pięciu ustaw z zakresu prawa gospodarczego wchodzące w skład tzw. „Konstytucji Biznesu”. Wśród tych ustaw zaproponowano wprowadzenie nowej ustawy - Prawo Przedsiębiorców, która w swoim założeniu ma zastąpić obecnie obowiązująca regulację tj. ustawę z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej.

Nowa ustawa Prawo Przedsiębiorców została w dniu 22 marca 2018 roku podpisana przez Prezydenta RP i wejdzie w życie z dniem 30 kwietnia 2018 roku.

Istotnym celem nowej regulacji jest przede wszystkim zwiększenie bezpieczeństwa prawnego oraz pewności prawa wśród przedsiębiorców, czemu służyć mają przewidziane w ustawie instytucje takie jak: zasady ogólne prawa gospodarczego, interpretacje indywidualne, objaśnienia prawne czy utrwalona praktyka interpretacyjna, a także określenie zasad opracowywania aktów normatywnych z zakresu prawa gospodarczego. W ten sposób ustawa Prawo przedsiębiorców ma uzyskać charakter aktu prawnego bardziej czytelnego, przejrzystego i kompaktowego w stosunku do obecnie obowiązującej ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

W części pierwszej niniejszego artykułu postanowiliśmy przybliżyć kluczowe zasady, które zostały określone w nowej ustawie. 

Podstawowe zasady wiążące przedsiębiorców oraz organy władzy publicznej


Ustawodawca wprowadzając nowe regulacje, w przepisach Rozdziału 1 tj. art. 2 oraz od art. 8 do art. 15 ustawy Prawo Przedsiębiorców zamieścił podstawowe zasady obejmujące przedsiębiorców oraz zasady, jakimi związane są organy władzy publicznej w relacjach z przedsiębiorcami.

Część z tych zasad wynika z Konstytucji RP, jednakże z uwagi na ich szczegółową treść oraz konsekwencje prawne, z pewnością zdecydowana większość przedsiębiorców nie była świadoma ich doniosłości dla prowadzenia działalności gospodarczej. Co więcej, niektóre zasady nie wynikały wprost z Konstytucji RP, a powstały dopiero na gruncie orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego.

Uwypuklenie zasad wiążących przedsiębiorców oraz zasad, którymi związane są organy władzy publicznej z pewnością należy rozpatrywać nie tylko przez pryzmat uporządkowania pewnych istniejących zasad, ale także jako zwiększenie świadomości prawnej przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą. Istotnym jest, że zasady określone w ustawie mają moc wiążącą w stosunku do organów administracji i winny być przez nie bezwzględnie respektowane. Wprowadzonych zasad nie można traktować jedynie jako normy programowe , określające jedynie kierunek podejmowanych działań.

Zasada wolności działalności gospodarczej i równości przedsiębiorców (art. 2)

Zgodnie z art. 2 podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach. Powyższa regulacja oznacza zasadę wolności działalności gospodarczej, która stanowi, iż każdy podmiot prawa może podjąć decyzje w przedmiocie samego faktu prowadzenia działalności gospodarczej.

Z wyżej wymienioną zasadą skorelowane są inne swobody dla przedsiębiorców, tj. swoboda wyboru formy prawnej, w jakiej dana działalność ma być prowadzona, swoboda konkurowania z innymi przedsiębiorcami, swoboda zawierania umów, swoboda decydowania o przedmiocie działalności, czy choćby swoboda zbywania usług oraz towarów.

Prócz wolności działalności gospodarczej określonej w art. 2, z tego przepisu wynika także zasada równości przedsiębiorców wobec prawa. Powyższa zasada jest doniosła i należy ją rozumieć jako równość w sferze podejmowania, wykonywania i zakończenia działalności gospodarczej przez przedsiębiorców. W związku z powyższym osoby wykonujące działalność gospodarczą winny być traktowane równo, tj. bez działań dyskryminacyjnych w aspekcie m.in. ubiegania się o finansowe środki publiczne, czy też dostęp do działalności reglamentowanej (wymagającej koncesji czy zezwoleń).

Zasada „co nie jest prawem zabronione, jest dozwolone” (art. 8)

Powyższa zasada ma swoje źródło w Konstytucji RP i zagwarantowanej na gruncie art. 31 ust. 1 Konstytucji zasadzie wolności człowieka, podlegającej ochronie prawnej.

W myśl art. 8 „Przedsiębiorca może podejmować wszelkie działania, z wyjątkiem tych, których zakazują przepisy prawa. Przedsiębiorca może być obowiązany do określonego zachowania tylko na podstawie przepisów prawa”. Przedsiębiorca może podejmować wszelkie działania i zachowania, które nie są zabronione prawem. Wyjątkiem od takiej zasady jest nałożenie na podmiot wykonujący działalność gospodarczą pewnych obowiązków – zakazów, bądź nakazów, wynikających jednak z przepisów bezwzględnie obowiązującego prawa. Co istotne, zasada określona w art. 8 znajduje zastosowanie wyłącznie do podmiotów prywatnych.

Zasada uczciwej konkurencji i poszanowania dobrych obyczajów oraz słusznych interesów innych przedsiębiorców i konsumentów, a także poszanowania i ochrony praw i wolności człowieka (art. 9)

W myśl powyższej zasady przedsiębiorcy są zobowiązani do powstrzymywania się od działalności, która może być rozumiana jako działalność o charakterze nieuczciwej konkurencji, a więc takiej, która narusza interesy prawne innego przedsiębiorcy, bądź klienta. Ponadto zasada wynikająca z art. 9 ustawy. nakłada także obowiązek prowadzenia działalności gospodarczej w zgodzie z dobrymi obyczajami, rozumianymi jako pewne normy zwyczajowe, które obowiązują i są stosowne w działalności.

Zasada domniemania uczciwości przedsiębiorcy (art. 10 ust. 1)

Zasada domniemania uczciwości nakłada na organy władzy publicznej obowiązkowe przyjmowanie założenia, że przedsiębiorca podejmuje działania zgodne z prawem oraz z poszanowaniem dobrych obyczajów. Organ będzie zobowiązany do przyjęcia przypuszczenia, iż przedsiębiorca przestrzega obowiązującego prawa i postępuje etycznie, do momentu wykazania i udowodnienia postępowania przeciwnego. Z uwagi na wprowadzoną zasadę jawi się jako niedopuszczalne traktowanie przedsiębiorcy jako podmiot z samego założenia nieuczciwy, podejrzany czy też nieetyczny.

Zasada rozstrzygania wątpliwości faktycznych na korzyść przedsiębiorcy (art. 10 ust. 2)

Zgodnie z art. 10 ust. 2, jeżeli przedmiotem postępowania przed organem jest nałożenie na przedsiębiorcę obowiązku bądź ograniczenie lub odebranie uprawnienia, a w tym zakresie pozostają niedające się usunąć wątpliwości co do stanu faktycznego, organ rozstrzyga je na korzyść przedsiębiorcy.

W celu zastosowania ww. instytucji  konieczne będzie podjęcie działań i czynności niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego danej sprawy i wyeliminowania wszelkich niejasności. Zasada wynikająca z powyższego przepisu będzie stosowana w szczególności w trakcie postępowań przed organami publicznymi, których przedmiotem będzie nałożeniem na przedsiębiorcę obowiązku lub odebranie bądź ograniczenie uprawnienia.

Analizując zasadę rozstrzygania wątpliwości faktycznych na korzyść przedsiębiorcy należy także zwrócić uwagę, na art. 10. ust. 3 nowej ustawy. Zgodnie z nim, przepisu art. 10 ust. 2 nie stosuje się, jeżeli:

1.    w postępowaniu uczestniczą podmioty o spornych interesach lub wynik postępowania ma bezpośredni wpływ na interesy osób trzecich;

2.    odrębne przepisy wymagają od przedsiębiorcy wykazania określonych faktów;

3.    wymaga tego ważny interes publiczny, w tym istotne interesy państwa, a w szczególności jego bezpieczeństwa, obronności lub porządku publicznego.

Zasada przyjaznej interpretacji przepisów – in dubio pro libertate (art. 11)

Interpretacja przepisów prawnych powoduje wiele trudności zarówno dla obywateli, jak i dla organów administracji publicznej, czy nawet sądów rozpatrujących sprawy. Uwypuklenie takiej zasady będzie z pewnością korzystne dla przedsiębiorców i będzie znajdować zastosowanie, w sytuacji powstania wątpliwości co do treści i zakresu danego przepisu prawnego, umożliwiającego wiele interpretacji obowiązujących norm prawnych. Analogiczne instytucje obowiązują na gruncie procedury karnej, a także na gruncie prawa podatkowego.

Zasada przyjaznej interpretacji przepisów będzie miała zastosowanie w trakcie postępowań prowadzonych przez organami publicznymi. Zasada ta nakazuje organom, aby te w przypadku niedających się usunąć w danej sprawie wątpliwości, co do treści danego przepisu prawnego rozstrzygać je na korzyść przedsiębiorcy. Zasada ta z pewnością będzie miała kluczowe znaczenie w przypadku, gdy dana norma prawna może być różnie interpretowana, co niejednokrotnie w praktyce ma miejsce.

Zasady pogłębiania zaufania, proporcjonalności, bezstronności i równego traktowania (art. 12)

Zasada pogłębiania zaufania przedsiębiorców do organów władzy publicznej polega w szczególności na takim prowadzeniu postępowań i spraw, aby przedsiębiorca mógł oczekiwać, iż nie zostanie on narażony na nieoczekiwane skutki działań organów, tj. takich skutków których nie był w stanie przewiedzieć.

Zasada proporcjonalności oznacza z kolei, że organ administracji uprawniony jest do podejmowania jedynie działań koniecznych do osiągnięcia zamierzonego celu. Niemniej jednak to na organie spoczywa obowiązek respektowania tej zasady i ustalenie, czy konieczne jest podejmowanie określonych działań wobec sytuacji prawnej przedsiębiorcy, a jeżeli tak to jaki winien być ich zakres oraz intensywność.

Określona w art. 12 zasada bezstronności i równego traktowania to nakaz traktowania przedsiębiorców według „jednakowej miary”, gdyż są to podmioty równe wobec prawa. Przedsiębiorcy nie mogą być dyskryminowani z jakiejkolwiek przyczyny, co skutkuje koniecznością bezstronnej oceny przez organu administracji, czy dany przedsiębiorca spełnia stosowne warunki i wymagania ustawowe w sytuacji np. ubiegania się o uzyskanie koncesji czy zezwolenia.

Zasada odpowiedzialności urzędników za naruszenie prawa (art. 13)

Ważnym rozwiązaniem wprowadzonym na gruncie nowego prawa przedsiębiorców jest określenie w art. 13 ustawy zasady, w myśl której funkcjonariusze publiczni ponoszą odpowiedzialność majątkową osobistą za naruszenia prawa spowodowane ich zawinionym działaniem lub zaniechaniem. Taki rodzaj odpowiedzialności wynika także z ustawy z dnia 20 stycznia 2011 roku o odpowiedzialności majątkowej funkcjonariuszy publicznych za rażące naruszenie prawa, jednakże określenie podobnej zasady na gruncie nowej ustawy będzie stanowić element samodyscypliny i obowiązkowej staranności przy wykonywaniu służbowych obowiązków. Wprowadzenie omawianej zasady powinno skutkować bardziej przemyślaną i rzetelną  pracą pracowników administracji publicznej.

Zasada pewności prawa (art. 14)

Zasada pewności prawa stanowić ma konkretyzację konstytucyjnej zasady pewności prawa określającej stabilność przepisów prawa. Organy administracji nie mają co do zasady możliwości dowolnego kształtowania obowiązujących przepisów prawnych jako instrumentu odniesienia określonych celów. Wprowadzenie przepisu art. 14 ma na celu ustalenie, iż organy administracji publicznej bez uzasadnionej przyczyny nie będą odstępować o utrwalonej praktyki rozstrzygania i rozpatrywania spraw, która ma taki sam stan faktyczny oraz prawny. Na skutek wprowadzenia zasady pewności prawa przedsiębiorcy będą mieć możliwość przewidywania działań organów administracji, co w efekcie pogłębić powinno zaufanie do organów i podmiotów stosujących prawo, a w rezultacie sprzyjać sprawnemu rozstrzyganiu spraw z utrwaloną praktyką interpretacyjną.

Zasada udzielania informacji (art. 15)

Wykonywanie zadań na rzecz obywateli – przedsiębiorców to jedna z naczelnych zasad obowiązujących organy administracji. Oczywistym jest, że organy powinny pomagać przedsiębiorcom w załatwianiu spraw np. poprzez informowanie o okolicznościach mogących mieć wpływ na rozstrzygnięcie. Zasada z art. 15 powinna w praktyce być realizowana przede wszystkim poprzez wyjaśnianie przedsiębiorcom obowiązujących ich regulacji prawnych i wymogów. Ma ona nadto na celu poprawę relacji między przedsiębiorcami oraz organami władzy publiczne. Poprzez jej wprowadzenie nastąpić powinna także poprawa świadomości prawnej przedsiębiorców.  Zasadę wynikającą z art. 15 należy odróżnić od obowiązków informacyjnych organów wynikających z innych przepisów np. zasady udzielania informacji w postępowaniu administracyjnym. Zasada udzielania informacji nie może być utożsamiana z obowiązkiem udzielenia pomocy prawnej czy prowadzeniem konkretnej sprawy przedsiębiorcy zwracającego się o informację.

W kolejnej części publikacji zostaną omówione zmiany dla przedsiębiorców, jakie niesie za sobą wprowadzenie do porządku prawnego ustawy Prawo przedsiębiorców.

Radca Prawny Mateusz Romowicz

Aplikant radcowski Łukasz Pawłuszyński

Więcej informacji znajdą Państwo na stronie kancelaria-gdynia.eu, www.prawo-korporacyjne.pl.

Partnerzy portalu

KONFERENCJA_PRAWA_MORSKIEGO_UG_2024
legal_marine_mateusz_romowicz_2023

Dziękujemy za wysłane grafiki.