Pod koniec października 2012 r. weszła w życie Ustawa o Państwowej Komisji Badania Wypadków Morskich („UPKBWM”). Ustawa ta stanowi fundamentalną zmianę w dotychczas obowiązującym systemie polskiego prawa regulującego sprawę badania wypadków morskich. Niniejszy tekst jest kolejnym z cyklu artykułów mających na celu omówienie i przybliżenie zasadniczych zmian oraz dokonanie charakterystyki nowych rozwiązań prawnych w zakresie badania wypadków morskich w Polsce.

Raporty i zalecenia

Zgodnie z UPKBWM Komisja sporządza i ogłasza raporty: końcowy lub tymczasowy, albo uproszczony.
Po zakończeniu badania wypadku lub incydentu morskiego Komisja sporządza raport końcowy, który powinien zawierać:
1)    zestawienie podstawowych faktów dotyczących wypadku lub incydentu morskiego, w tym informacje o rannych, ofiarach śmiertelnych, lub zanieczyszczeniu środowiska;
2)    określenie państwa bandery statku, jego właściciela, armatora, operatora oraz instytucji klasyfikacyjnej;
3)    informacje dotyczące uczestniczących w wypadku lub incydencie morskim statków, ich wymiary i moc maszyn, a także informacje dotyczące członków załogi, w szczególności zakres ich obowiązków oraz okres zaokrętowania;
4)    opis okoliczności wypadku lub incydentu morskiego;
5)    analizę i uwagi dotyczące czynników, które przyczyniły się do wypadku lub incydentu morskiego, w tym czynników mechanicznych, ludzkich lub organizacyjnych;
6)    opis wyników przeprowadzonego badania, w tym identyfikację kwestii dotyczących bezpieczeństwa i wniosków wynikających z badania;
7)    zalecenia dotyczące bezpieczeństwa - gdy jest to uzasadnione.

Raport taki Komisja ogłasza w terminie do 12 miesięcy od dnia wypadku lub incydentu morskiego, na swojej stronie internetowej.
Jeżeli ze względu na szczególną zawiłość prowadzonego badania sporządzenie i ogłoszenie raportu końcowego w powyższym terminie jest niemożliwe, Komisja sporządza i ogłasza w tym terminie raport tymczasowy. Powinien on zawierać co najmniej informacje zawarte w powiadomieniu o wypadku lub incydencie morskim, okoliczności wystąpienia wypadku lub incydentu morskiego oraz przewidywany czas sporządzenia i ogłoszenia raportu końcowego.
Jeżeli po zakończeniu badania wypadku morskiego innego niż bardzo poważny wypadek lub incydentu morskiego Komisja rozstrzygnie, że wyniki badania nie przyczynią się do zapobiegania wypadkom lub incydentom morskim w przyszłości, sporządza i ogłasza raport uproszczony.
Przed ogłoszeniem raportu końcowego Komisja przesyła projekt raportu organom powołanym do prowadzenia badania wypadków lub incydentów morskich istotnie zainteresowanych państw oraz innym podmiotom, których dotyczy treść raportu, w celu umożliwienia zgłoszenia uwag, wraz ze wskazaniem terminu na zgłaszanie tych uwag.
W raporcie końcowym, uproszczonym oraz tymczasowym Komisja podaje przyczyny wypadku lub incydentu morskiego, o ile są znane, bez względu na to, czy treść zawarta w raporcie może być podstawą ustalenia przez inne podmioty odpowiedzialności lub winy.

Istotne jest jednak, że raport sporządzony przez Komisję nie może stanowić dowodu w postępowaniu karnym albo innym postępowaniu mającym na celu ustalenie winy lub odpowiedzialności za spowodowanie wypadku lub incydentu morskiego, którego raport dotyczy.
O sporządzeniu raportu końcowego lub tymczasowego, albo uproszczonego przewodniczący Komisji informuje niezwłocznie ministra właściwego do spraw gospodarki morskiej.

Przewodniczący Komisji winien też przesła
 Międzynarodowej Organizacji Morskiej (IMO) kopię raportu końcowego z badania:
1)    bardzo poważnego wypadku morskiego,
2)    wypadku morskiego innego niż określony w pkt 1, lub incydentu morskiego, w którym zawarte są informacje mogące zapobiec lub zmniejszyć skutki wypadków lub incydentów morskich w przyszłości.
Na dowolnym etapie badania wypadku lub incydentu morskiego, Komisja, aby zapobiec ryzyku zaistnienia kolejnych wypadków lub incydentów morskich, może skierować do podmiotów, których działanie może przyczynić się do zapobiegania wypadkom lub incydentom morskim, w tym armatorów statków, organów administracji morskiej, służb ratowniczych oraz innych podmiotów uznanych przez Komisję za właściwe, ostrzeżenie o możliwym niebezpieczeństwie (wczesny alert).
Na podstawie informacji uzyskanych podczas badania wypadku lub incydentu morskiego Komisja sporządza także zalecenia dotyczące bezpieczeństwa. Zalecenia te stanowią propozycje działań skierowanych do podmiotów, które mogą przyczynić się do zapobiegania wypadkom lub incydentom morskim, w tym armatorów statków, uznanych organizacji, organów administracji morskiej, Straży Granicznej, Policji, służb ustawowo powołanych do niesienia pomocy oraz innych podmiotów uznanych przez Komisję za właściwe (zalecenia takie nie mogą jednakże ustalać odpowiedzialności lub winy).
Podmioty, do których skierowane są zalecenia, mają obowiązek powiadomić przewodniczącego Komisji w terminie do 6 miesięcy od dnia doręczenia raportu końcowego, o uwzględnieniu lub o przyczynach nieuwzględnienia zaleceń wydanych przez Komisję.
Obowiązki innych podmiotów związane z badaniem wypadków i incydentów morskich
Zgodnie z UPKBWM, każdy kto znalazł lub zauważył porzucony statek, wrak, szczątki statku lub zanieczyszczenie środowiska morskiego albo był świadkiem wypadku lub incydentu morskiego ma obowiązek niezwłocznie o tym powiadomić:
1)    najbliższy terenowy organ administracji morskiej lub
2)    Morską Służbę Poszukiwania i Ratownictwa, lub
3)    Marynarkę Wojenną, lub
4)    Straż Graniczną, lub
5)    Policję, lub
6)    Państwową Straż Pożarną, lub
7)    inne służby ustawowo powołane do niesienia pomocy.

Podmioty, które otrzymały powiadomienie są obowiązane niezwłocznie powiadomić Komisję o wypadku lub incydencie morskim.

Armator i kapitan statku, których dotyczy wypadek lub incydent morski, są natomiast obowiązani niezwłocznie powiadomić o wypadku lub incydencie morskim Komisję oraz kapitanat pierwszego polskiego portu, do którego statek ma wejść po wypadku lub incydencie morskim, a także zabezpieczyć ślady i dowody dotyczące wypadku lub incydentu morskiego.

Obowiązek powiadomienia o wypadku morskim Komisji oraz zabezpieczenia śladów i dowodów dotyczących wypadku spoczywa także na podmiocie zarządzającym portem i użytkowniku infrastruktury portowej, których dotyczy wypadek morski, w którego wyniku:
1)    doszło do śmierci lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu człowieka lub
2)    obiekty infrastruktury portowej zostały uszkodzone lub spowodowały szkodę.


Radca prawny Dariusz Szymankiewicz
„Marek Czernis Kancelaria Radcy Prawnego”
w Szczecinie

Więcej informacji znajdą Państwo na stronie www.czernis.pl